Türkiye gezilecek yerleri bakımından oldukça zengin. Gezilecek ve görülecek yerler denilince ilk olarak tarihi yapılar akla gelir. Ülkemizin tarihi zenginliklerinden biri de tarihi camilerdir. Günümüze kadar ulaşmayı başaran tarihi camiler, gerek uzun yıllara meydan okumalarıyla gerekse mimari özellikleriyle hepsi kültürel zenginliklerdir. Makalede türkiye'nin en eski camileri listelenmiştir.
Erzurum Ulu Cami
Erzurum Ulu Cami, Atabey Cami olarak da bilinir ve bu isimle de anılır. Caminin, 1179 yılında Emir İzzeddin Saltuk’un oğlu Melik Nasırüddin Muhammed tarafından yaptırıldığı kabul edilir. Camii, enine dikdörtgen planlı olup Kırlangıç çatı ismiyle bilinen kasnaklı kubbesiyle dikkat çeker. Yedi nefe ayrılmış olmakla birlikte geometrik motifli taş süslemeleriyle Türk sanatının en güzel örneklerini yansıtır. Bunun yanı sıra; Erzurum Ulu Camii, İslam mimarisi bakımından da oldukça önemli bir yere sahiptir. Caminin içinde 40 sütun yer alır. Camii, 28 pencere ile aydınlatılmıştır. Erzurum ilinin en eski camisi olup aynı zamanda şehrin en büyük camisi olma özelliği taşır.
Habib-i Neccar Camisi
Habib-i Neccar Camisi, Antakya’da bulunan en önemli tarihi camilerden bir tanesidir. Yapı, Roma dönemine ait olan bir tapınağın üzerine inşa ettirilmiştir. Caminin adını aldığı Habib-i Neccar ismi, Kuran ve İncil’ de geçer. Bu özelliğiyle de oldukça etkileyicidir. Caminin içinde en dikkat çeken unsurlardan biri ise Hz. Muhammed (S.A.V)’in sakalı şerifinin sergileniyor olmasıdır. Camiye ismini veren Habib-i Neccar, hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar için önemli bir zat olup rahmet ve saygıyla anılır.
Habib-i Neccar cami, 636 yılında inşa ettirilmiştir. Halife Hz. Ömer’in ordularınca yapılmıştır. Haçlılar tarafından fethedilip iki kez kiliseye çevrilir. Ancak; cami, Selçuklularca alındıktan sonra tekrar cami yapılır. Tarihi camiler listesinde son derece önemli bir yere sahiptir.
Aliağa Cami
Aliağa cami, İzmir ilinin Konak ilçesinde, Damlacık yolu üzerinde yer alır. Caminin kitabesinde 1672 yılına tesadüf ettiği belirtilir. Cami, Gedizli Ali Ağa tarafından inşa ettirilmiştir. Pitoresk görünüşlü bir cami olup selviler ve eski mezarlar ortasında yer alır. Minber mermer ve oyma taştan yapılmıştır.
Cami en eski camilerden biri olmasının yanı sıra; İzmir ilinin tek ahşap camisi olma özelliği de taşır. Bu özelliği de oldukça dikkat çekicidir. Restorasyon çalışmaları adına adımlar atılmış ve çalışmalar başlatılmıştır. Cami yerli ve yabancı turistlerin de ilgi odağı olup İzmir ilinin önemli tarihi yapıları arasındadır.
Eski Cami
Edirne ilinde yer alan Eski Camii, şehirde günümüze kadar ulaşmayı başaran ilk orijinal abidevi yapıdır. 1403 yılında Süleyman Çelebi tarafından yapımına başlanmıştır. Caminin inşası 1414 yılında 1.Mehmet tarafından bitirilmiştir.2.Ahmed ve 2.Mustafa’nın kılıç kuşanma törenleri bu camide yapılmıştır. Farklı dönemlerde onarım ve tadilatlar görmüştür. Caminin yan kapısı üzerinde kitabe yer alır. Bu kitabeye göre caminin mimarı Ömer İbn-i İbrahim’dir. 18. Ve 20. Yüzyıllara ait yazılar caminin duvar ve payeleri üzerinde yer alır. Caminin gerek mimari yapısı gerek içi tarihin izlerini taşır.
Arap Camii
İstanbul ilinde yer alan Arap Camii, Galata ilçesindedir. Daha önce San Paolo Kilisesi olan ibadethane, 1453 yılında Osmanlı egemenliğiyle birlikte camiye çevrilmiştir. Arap Caminin inşa tarihi hakkında iki farklı rivayet vardır. Bunlardan ilki; 717 yılında yapılmış olduğudur. Bu özelliğiyle İstanbul ilinin ilk camisi olma özelliğini taşır.
Aynı zamanda ezan sesinin ilk Arap Caminden okunduğu da rivayet edilir. İkinci rivayet ise caminin, 714 yılında Şam’da yaptırılan meşhur Emeviye Cami’nin özgün minaresini çağrıştırdığı için bu dönemde yaptırıldığı rivayet edilir. Cami belli dönemlerde onarım görmüştür.2.Mahmud’ un kızı Adile Sultan kocası Mehmed Ali Paşa ile beraber bir sarnıç ve şadırvan yaptırmıştır. Minarenin altında yer alan geçitte tuğla duvar kalıntıları göze çarpar. Bu kalıntılar, Bizans dönemine aittir.
Alaeddin Cami
Konya ilinin en eski camisi olup ülkemizin de en eski camilerinden biridir. Ayrıca Konya ilinin en büyük camisi olma özelliği de taşır. 1.Mesud döneminde yapımına başlanan cami, 2.Kılıçarslan döneminde cami avlusuna bir kümbet inşa ettirmesiyle yapımı son bulmuştur. Doğu-batı doğrultusunda uzanır, dikdörtgen planlıdır. Abanoz ağacından yapılmış minberi, Türk sanatının en değerli eserlerinden bir tanesidir.
Silvan Ulu Camii
Silvan Ulu Cami, şehrin merkezinde yer alır. Diyarbakır ilinin Silvan ilçesinde bulunur. Caminin 1031 yılında yapıldığı bilinir. Caminin kubbe eteğinde bir kitabe yer alır. Bu kitabedeki bilgiler ışığında; cami 1152-1157 yılları arasında yapılmıştır. Artuklu Emiri Necmeddin Alpı b. Timurtaş tarafından inşa ettirilmiştir. Kesme taştan inşa ettirilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda yatık dikdörtgen planlı olup caminin güney duvarındaki mihrap 1227 yılında Eyyübi döneminde yaptırılmıştır. Batı’daki kapısı son derece sade, Doğudaki kapısı ise süslüdür. Yarı dairesel tepe penceresi ve ajurlu taş bezemeleri abartılı bir görünümdedir. Kapılar, 1913 yılındaki onarım çalışmaları görmüştür. Mimari yapısıyla görenleri etkiler.
Bursa Ulu Cami
1.Bayezid tarafından 1396-1400 yılları arasında inşa ettirilmiştir. Bursa’ yer alan cami, şehrin tarihi sembollerinden bir tanesidir. Yirmi kubbesi bulunur. Çok ayaklıdır. Bu özelliğiyle cami yapılarının en anıtsal ve en klasik örneklerinden biri olarak kabul edilir. Aynı zamanda Türkiye’deki en geniş iç cemaat yerine sahip olmasıyla da meşhurdur. Caminin minberi, Osmanlı ahşap oymacılığı sanatına geçişin en önemli ve en güzel örneklerinden biridir. Sanat eseri olarak kabul görür. Bursa Ulu Camide 192 adet hat levhası ve duvar yazısı vardır. Tepesi açık bir kubbesi olan Bursa Ulu cami, kubbenin altında yer alan şadırvanıyla da görülmeye değerdir. Cami, dikdörtgen planlı olup 20 kubbe ile örtülüdür.
