Ülke içerisinde risk içeren alanlarda yerini alan binalar ya da risk bulunmayan alanlarda yerini almayan yapıların yıkılması kentsel dönüşüm olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle Türkiye'de uzun süredir varlığını görmekteyiz. Ülkemizin genelinde uzun süredir yürütülen bu kentsel dönüşümler oldukça merak uyandıran konulardan biridir. Bu makalemiz içerisinde de kentsel dönüşümlerin ne olduğu, şartlarının neler olabileceği ve bu konuda nelere dikkat edilmesi gerektiği hakkında bilgi vereceğiz.
Kentsel Dönüşüm Nedir?
Kentsel dönüşüm, şehirde bir bölümün ya da ciddi olarak büyük bir kısmının proje ile birlikte düzenli bir şekilde yapılan çalışmalardır. Türkiye bildiğimiz üzere deprem kuşağı içerisinde yerini alan bir ülkedir. Bu nedenle 1999 yılında ülkede meydana gelen depremler ile bina yapılarının güvenli olup olmadığı tartışılmıştır. Bu kentsel dönüşüm olarak adlandırılan uygulama meydana gelen depremler ile hasar gören ve hasar görebilecek olan yapıların yeniden yapılmasını ön görmektedir. Bu kentsel dönüşüm ile birlikte kaçak yapılanmanın önüne geçilir. Bu gibi birden fazla amacının olduğunu söylemek mümkündür. O halde bu amaçlara bir göz atalım.
Kentsel Dönüşümün Amacı Nedir?
Daha öncede belirtmiş olduğumuz gibi en önemli amaçlardan biri kaçak yapılanmanın önüne geçebilmektir.
Diğer amaçlarına bakacak olursak;
- Yaşanılan şehirleri daha güvenli, modern, sağlıklı, huzurlu ve sosyal yaşamın mümkün olduğu bir alana dönüştürür.
- Farklı zaman aralıkları içerisinde farklı nedenler ile eskimiş ve yıpranmış olan yapıları yeniden canlandırmaktadır.
- Yoğunluk artışı söz konusu olmadan yerel mimari özelliklere uygun olarak ve aynı zamanda estetiğe uygun kentsel alanlar oluşturur.
- Ülke içerisinde çarpık kentleşmenin önüne geçer.
- Depreme dayanıklı bir yapılanma oluşturur.
- Kentin hızlı bir şekilde kalkınmasını sağlar.
Bunlar gibi birden fazla amacının olduğunu söylemek mümkündür.
Kentsel Dönüşümde Kullanılan Uygulama Biçimleri Nelerdir?
Kentsel dönüşüm söz konusu olduğu olduğunda bu dönüşümü uygulamanın birkaç biçimi de söz konusu olmaktadır.
Bunlara bakacak olursak;
- Yenileme yapma
- Güçlendirme yapma
- Korumayı sağlama
- Yeniden canlandırma işlemi yapma
- Yeniden geliştirmeyi sağlama
- Düzenleme yapma
- Temizleme işlemi yapma
- Boşlukların doldurulmasını sağlama
- Parlatma yapma
Bu biçimler karşımıza çıkar. Peki, yapılan bu kentsel dönüşümün şartları var mıdır? Bu şartlar nelerdir? Bu konulara bir göz atalım.
Kentsel Dönüşüm Şartları Nelerdir?
Kentsel dönüşüm ile birlikte riskli olan alanlarda ya da riskli olmayan alanlarda bulunmayan yerlerde bulunan yapıların yenilendiğini söylemiştik. Bu durum da kentsel dönüşüm şartları olayını beraberinde getirmektedir. Bu süreç beraberinde hak sahiplerine kredi desteği ve kira yardımlarını da beraberinde getiriyor. Genel olarak bir yapının kentsel dönüşüm şartı taşıması için o yapının riskli olması gerekmektedir. Peki, bu risk nedir buna bir göz atalım.
Kentsel Dönüşümde Risk Nedir?
Riskli yapı, ekonomik hayatını tamamlamış olan veya ağır hasar görme riski taşıma tekniklerine göre belirlenmiş olan yapıları ifade etmektedir. Bu tespit ise malikler tarafından gerçekleştirilir. Bunu ise başvurulan lisanslı firma gerçekleştirir.
Kentsel Dönüşüm Sürecinde Nelere Dikkat Edilir?
Çok fazla riskli yapıya sahip olan ülkemiz için kentsel dönüşüm önemli konulardan biridir. Bu süreç güzel sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Bunu ise bazı durumlara dikkat ederek gerçekleştirmek mümkündür.
Kentsel dönüşüm konusunda dikkat edilmesi gereken konulara bakacak olursa;
- Evini bu dönüşeme sokmak isteyen biri için öncelikle yapılması gereken şey durum tespitinin yapılmasıdır. Yani sahip olduğu tapuyu kontrol etmek, imar durumu hakkında belediyeden bilgi almak gerekir. Bu durumlar kaçak kat çıkma gibi durumların tespitinde önceden bilgilenmenizi sağlar.
- Bir başka konu ise riskli yapıya sahip olunduğuna dair rapor elde etmektir. Bu rapora sahip olmadan yıkım işlemi mümkün olmaz. Kişilere zorluk çıkarabilir.
- En çok dikkat edilmesi gereken konulardan biri de doğru firmayı yani doğru müteahhitti seçmektir. Genel olarak bu konuda karşılaşılan en büyük problem firma tarafından dolandırılmak oluyor. Bu nedenle anlaşmaya girilecek olan firmanın araştırılması oldukça önemlidir.
- Diğer bir durum ise tahliye ve yıkım sürecidir. Bu süreç belediye tarafından meydana getirilir. Ev sahipleri kiracılarına bu durumları bildirmesi gerekir.
- Kentsel dönüşüme girecek olan bina ya da arsa sahibi ile firma arasında anlaşma sağlanması halinde toplantı gerekli olmuyor. Ama tamamen bir anlaşma durumu söz konusu değil ise toplantı söz konusu olur.
- Kentsel dönüşüm ile birlikte bu dönüşeme girmiş olan bina sahipleri ve kiracılar kira yardımından yararlanabiliyor. Bu yardımdan yararlanmak isteyen kişilerin o evde bir yıldan fazla ikamesinin olması gerekiyor. Burada dikkat edilmesi gereken asıl konusu ise devlet kira yardımı verirken bazı firmalarda hak mağduriyet bedeli altında para ödemesi yapıyor. Bu durumda firmadan alınacak olan yardımın detaylarına dikkat edilmesi gerekir.
- Kentsel dönüşümü artık devlet desteği ile bireyler kendileri de gerçekleştirebilecektir. Bu şekilde kişiler evlerini belirli bir firmaya ya da müteahhitte vermek zorunda kalmayacaklar.
Bunlar kentsel dönüşüm için dikkat edilmesi gereken belirli başlı konulardır. Kentsel dönüşüme girmek isteyen mülk sahiplerinin girmeden önce birçok şeyi araştırmaları gerekmektedir. Özellikle kaçak yapıların çok fazla olduğu ülkemizde daha da dikkat edilmesi gerekiyor.
Kentsel Dönüşüm Avantajları Nelerdir?
Kentsel dönüşümün hem mülk sahipleri açısından hem de firmalar açısından birçok avantajı söz konusu oluyor. Genel olarak ev sahipleri açısından baktığımızda depreme dayanıklı, daha sağlıklı ve huzurlu bir yaşam alanına sahip alanlarda yaşamını sürdürmüş oluyorlar. Bu dönüşüm bulunan alanın kalkınmasını da sağlayarak daha kaliteli bir yaşam alanı sunmaktadır. Müteahhitler ise kat karşılığında KDV oranından yüzde birlik bir fayda sağlarlar. Aynı zamanda kira yardımları ve kentsel dönüşüm kredileri gibi avantajları da vardır.
