Kandilli Kıbrıslı Yalısı'nın Tarihi
İstanbul Boğazı'nın nadide köşelerinden birinde, Kandilli semtinde yer alan Kıbrıslı Yalısı, Boğaz’ın en uzun cepheli yalılarından biri olarak dikkat çeker. Göksu Caddesi boyunca uzanan bu yalı, 64 metrelik deniz cephesi ile bilinir. Yalının yapılış tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, 1775 – 1778 yılları arasında inşa edildiği düşünülmektedir. İzzet Mehmed Paşa tarafından yaptırılmıştır.
İzzet Mehmed Paşa, I. Abdülhamid döneminde toplam iki buçuk yıl sadrazamlık yapmış önemli bir Osmanlı devlet adamıdır. Ancak yalının kaderi, Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa tarafından satın alındıktan sonra değişir. Yalı, Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa'nın adıyla anılmaya başlar.
Mehmed Emin Paşa, Kıbrıs'ta bir liman kenti olan Baf'ta doğmuş, sarayda eğitim almış ve Osmanlı’nın önemli görevlerinde bulunmuştur. Fransızca, İngilizce, Rumca ve Arapça dillerini bilen Paşa, devlet işlerinde gösterdiği başarılarla üç kez sadrazamlığa kadar yükselmiştir. Eşi Melek Hanım ile yaşadığı romantik ancak çalkantılı hayatı da yalının tarihine damga vurmuştur. Melek Hanım, Müslüman olup adını değiştirmiş, Paşa ile evlenmiştir; ancak boşandıktan sonra Katolikliğe geri dönüp Paris'e yerleşmiş ve trajik bir şekilde hayatına son vermiştir.
Kandilli Kıbrıslı Yalısı'nın Mimarisi ve Özellikleri
Kandilli Kıbrıslı Yalısı, klasik Osmanlı yalısı mimarisinin tüm güzelliklerini yansıtır. Yalı, 1500 metrekarelik bir alan üzerine kuruludur ve Boğaz’ın kıyısında geniş bir sahil cephesiyle yükselir. Denize sıfır konumda yer alması, yalının değerini daha da artırmaktadır. Yalıda bulunan ahşap detaylar, zarif tavan süslemeleri ve geniş salonlar, dönemin estetik anlayışını yansıtır. Bu zarif yapının her köşesi, Osmanlı’nın görkemli mimarisinin izlerini taşır.
Yalı, zaman içinde birçok ünlü ismi ağırlamıştır. Bu isimler arasında Piyer Loti, Yahya Kemal, Iraklı Kral Faysal ve Fransız Prensesi Eugine gibi önemli konuklar da bulunmaktadır. Günümüzde yalının çeşitli bölümleri farklı sahipler tarafından kullanılmaktadır.
Kandilli Kıbrıslı Yalısı'nın Günümüzdeki Durumu ve Değeri
Günümüzde Kıbrıslı Yalısı, İstanbul Boğazı’ndaki en değerli mülklerden biri olarak kabul edilmektedir. Yalının bugünkü tahmini değeri 80 ila 100 milyon dolar arasında değişmektedir. Boğaz’ın incisi olan bu yalı, sadece mimarisiyle değil, tarihi değeriyle de büyük ilgi çekmektedir. Özel etkinlikler ve organizasyonlar için de sıkça kiralanan yalı, hala eski ihtişamını korumaktadır.
Kıbrıslı Yalısı'nın iç mekanları da dikkat çekici özellikler taşımaktadır. 21 odalı bu yalının selamlık bölümü, en iyi korunmuş bölümlerden biridir. Deniz ve bahçe tarafındaki tavanlar ahşap kabartmalı detaylarla süslenmiştir. Yalının duvarlarında, Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa’nın yağlı boya tabloları bulunmaktadır. Yalıya ait birçok yapı zamanla yok olmuşsa da, bahçesinde kalan tarihi bir musluk ve havuz hala ayaktadır.
Kandilli Kıbrıslı Yalısı'nın Sahipleri ve Kullanım Amacı
Günümüzde Kıbrıslı Yalısı, bağımsız üç bölümden oluşmaktadır. Sol baştaki bölüm, Akfen ve TAV Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın'a aittir. Sağ baştaki bölüm ise Sedat Üründül'ün mirasçısı Ömer Üründül tarafından kullanılmaktadır. Mabeyn (orta) bölümü ise Üzümcü ailesine aittir. Bu aile, yıllar içinde yalıyı restore ederek günümüz koşullarına uygun hale getirmiştir. Ancak bu bölüm, çeşitli miras davaları ve iç dekorasyon tartışmaları ile de zaman zaman medyada gündeme gelmiştir.
Yalının deniz tarafından yapılan pencere değişiklikleri de bir diğer tartışma konusu olmuştur. Güngör Üzümcü'nün pencerelerden birini kapı yapması, Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa'nın torunlarının tepkisini çekmiş ve bu durum Boğaziçi İmar Müdürlüğü ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından incelemeye alınmıştır.
Kıbrıslı Yalısı’nın hikayesi, Boğaz’ın her köşesinde saklı olan büyük tarihinin sadece küçük bir parçasıdır. Bu yalı, İstanbul’un zengin mirasının bir sembolü olarak, yeni hikayeler yazmaya devam etmektedir.
Daha fazla bilgi için Forbes, CNBC ve Architectural Digest gibi otoriter kaynaklardan yararlanabilirsiniz.
İstanbul’daki diğer değerli yalılar hakkında bilgi almak isterseniz, İstanbul'un En Değerli 10 Yalısı başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
