Barok ve Rokoko Mimari: Avrupa ve Osmanlı'da Sanatsal Etkiler
Barok ve Rokoko, Avrupa'da etkileri uzun süren sanatsal tarzlar arasında yer alır. Rönesans sonrası farkındalık arayışları ve eski akımlara tepki olarak gelişen bu sanat akımları, yüzyıllar boyu birçok eserde kendini göstermiştir. Bu makalede, Avrupa ve Osmanlı mimarisinde Barok ve Rokoko'nun etkilerini keşfedeceğiz.
Barok Mimari Nedir? Özellikleri ve Tarihsel Gelişimi
Rönesans dönemi klasisizmine tepki olarak 16. yüzyılın ortalarından 18. yüzyılın ortalarına kadar Avrupa'nın Katolik ülkelerinde etkilerini mimarlık, süsleme ve resim dallarında gösteren üsluba Barok denilmektedir. Barok mimaride ihtişam, gösteriş ve abartı ön plandadır. Asimetrik eğriler, S ve C şeklinde kıvrımlar yapılarda bolca kullanılır.
Rönesans sonrası, yumuşak ve klasik düz hatlar tamamen reddedilmeye başlandı. Daha gösterişli yapılar, çeşitli girinti ve çıkıntılar, süslemelerin bolluğu, yuvarlak eğri ve ters hatlar kullanılmaya başlandı. Bu yıllarda yapılan saraylar ve büyük yapıların cephelerinde Barok tarzı ağır olarak hissedilmektedir. Binalarda heykel kullanımı artmış, duvar tezyinatı bu dönemde azalmıştır.
Bu akımın öncülüğünü Maderno, Francesco Borromini ve Lorenzo Bernini gibi büyük mimarlar yapmaktadır. 17. ve 18. yüzyıllarda papalık verdiği siparişler ile Barok mimarlığı desteklemiştir. Özellikle İtalya'da 1620-1675 arası bu sanatçıların yaptığı eserlerle birçok kent süslenmiştir. Günümüze ulaşan bu eserlerde klasisizme karşı verilen tepkiler en üst noktada toparlanmıştır.
Barok Mimari Örnekleri: Avrupa'dan Seçkin Eserler
San Carlo al Corso
San Carlo al Corso, Roma'da bulunan ve Martino Longhi tarafından tasarlanan bir Barok kilisedir. Kilise, klasik Barok unsurları ve görkemli süslemeleri ile dikkat çeker.
Santa Maria della Salute
Venedik'te bulunan Santa Maria della Salute, Baldassare Longhena tarafından tasarlanmış bir Barok kilisedir. Kilise, Venedik'te veba salgınının sona ermesi şerefine yapılmıştır ve Barok mimarinin muhteşem örneklerinden biridir.
San Pietro Bazilikası
San Pietro Bazilikası, Bernini tarafından tamamlanmış ve Barok mimarinin simgelerinden biridir. Bazilika, dalgalı cepheler, kırık alınlıklar ve süslemeli sütunları ile tanınır.
Versailles Sarayı
Versailles Sarayı, Fransa'da 16. Louis tarafından yaptırılmıştır. Saray, geniş bahçeleri, gösterişli salonları ve detaylı süslemeleri ile Barok mimarisinin en ünlü örneklerinden biridir.
Rokoko Mimari Nedir? Özellikleri ve Öne Çıkan Eserler
Barok akımın ardından 18. yüzyılda ortaya çıkan Avrupa stiline Rokoko denilmektedir. Akıcı köşeler, yoğun süs, esprili ve teatral temalar bu tarzın ilk akla gelen özelliklerindendir. Beyaz ve pastel renklerin yaldızlamalarla birleşimi yaygın bir tarz haline gelmiş, süslemeler ise neredeyse eserin önüne geçecek duruma gelmiştir. Rokoko, oymacı ve süslemeci bir üslup olarak İtalya'da ortaya çıkmıştır.
Rokoko tarzı sadece mimaride değil; dekorasyon, heykelcilik, tiyatro, müzik, edebiyat ve resimde de kendini Avrupa'da uzun süre hissettirmiştir. 15. Louis ile birlikte 18. yüzyılın başlarında, 14. Louis'in daha geometrik ve resmi tarzlarına karşı tepki olarak ortaya çıkmıştır. Almanya, Bavyera başta olmak üzere Rusya, Avusturya ve Almanya'nın diğer bölgelerinde hızla yayılmıştır.
Rokoko Mimari Örnekleri: Zarafetin Doruk Noktası
Amalienburg Sarayı
Amalienburg Sarayı, Münih'te bulunan ve Rokoko tarzının muhteşem bir örneği olan bir saraydır. Saray, detaylı süslemeleri ve zarif mimarisi ile dikkat çeker.
Catherine Sarayı
St. Petersburg'da bulunan Catherine Sarayı, Rusya'nın en önemli Rokoko yapılarından biridir. Saray, zarif iç mekanları ve muhteşem bahçeleri ile ünlüdür.
Chantilly Şatosu
Fransa'da bulunan Chantilly Şatosu, Rokoko tarzının etkileyici bir örneğidir. Şato, detaylı iç dekorasyonu ve bahçeleri ile tanınır.
Türkiye'de Barok ve Rokoko Mimari: Osmanlı'daki Etkiler
Ülkemizde Rokoko mimariye örnek olarak 3. Ahmet Çeşmesi, Dönertaş Sebili, Hamidiye Sebili, Mihrişah Sebili, Nuruosmaniye Sebili, Nusretiye Sebili verilebilir. Avrupa'da Barok-Rokoko sıralaması izlenirken, ülkemizde Rokoko-Barok sıralaması izlenmiştir. Bu sebeple Barok mimari örnekleri daha belirgin ve bilinen yapılar iken, Rokoko mimari örnekleri daha çok süslemelerde ve çeşmelerde görülmektedir. Dolmabahçe Sarayı Muayede Salonu'ndaki kemerler, çiçekli vazolar, kubbe eteğinde kıvrımlı, istiridye kabuklu, kartuşlu, vazolu bir süsleme kuşağı Rokoko tarzı süslemenin en belirgin örneğidir.
Rokoko tarzı mimari Avrupa'da etkin olduğu dönemde Türkiye'de görülmemiştir. Bunun nedeni ise o dönemde Mimar Sinan gibi bir dehanın eserleri ve fikirleri tüm ülkeyi tesiri altına almasıdır. Daha sonra ise resmi binalar ve camilerde Rokoko tarzı hakim olmuştur. Ülkemizde bazı camilerde ve resmi binalarda Barok ve Rokoko tarzı beraber kullanılmıştır. Rokoko ve Barok tarzı mimari eserler, tarihi özellikleri ile ziyaretçilerini ağırlamaktadır.
