Birçok insan kira ödeyerek bir konutta kalır. Kiracı ile ev sahibi arasında onlarca sorun yaşanır. Bu sorunlara çözüm bulmak için kiracı ve ev sahiplerinin sahip oldukları hakları bilmesi ve ona göre davranması gerekir. Kiracı ve ev sahipleri arasında kira ödemeleri, evdeki tadilatlar, kontrat dışı hareket edilmesi ve depozito gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bunların hepsinin kanun önünde bir çözümü vardır.
Yeni yapılan düzenleme ile kontrat süresi on yıl olarak belirlenmiştir. Eğer ev sahibinin haklı bir gerekçesi var ise on yıldan önce de kiracı evden çıkarılabilir. Bunlar; kira borcunun ödenmemesi, kira sözleşmesine aykırılık, ev sahibinin izni olmadan evde değişiklik yapmak, izin verilmeden mülkün bir başkasına kiralanması, mülkün amaç dışı kullanılması olarak sıralanabilir.
Kiracının Hakları
Kiracı haklarını bildiği süreçte mağdur edilemez. Birçok kiracı hakkı vardır. Ev sahibi, kontrat süresi dolmadan kiracıyı evden çıkarma hakkına sahip değildir. Kontrat süresinin bitimine bir ay kala ev sahibi, kiracısına kontrat süresinin bittiğini söylemelidir. Bu durumda kontrat yenilebilir ya da kiracı evden çıkabilir. Kiracı, kiraladığı evdeki tamir edilmesi gereken yerleri ev sahibine iletmelidir. Mülkte bulunan kusurların giderilmesi ev sahibine aittir.
Kiracı tadilatı kendisi yaptırıp kiradan da düşebilir. Kiracının ev sahibinden kira ücretinde indirim istemesi kiracının hakkıdır. Evdeki zararın giderilmesinin istenmesi ya da kira oranında indirim istenmesi kiracının hakları arasında bulunur. Kiracı, kiraladığı yeri bir başka kişiye kiralama hakkına sahiptir. Konuta zarar vermemek şartıyla bir başkasına devredebilir ya da kiralayabilir. Kiralanan mekandan gerekli verim alınmıyor ise kiracı istediği zaman çıkabilir. Kontrat süresinin bitmesine gerek yoktur.
Kiracı keyfi olarak evde değişiklikler ya da yenilikler yapmadığı durumda evin tadilatı ev sahibine aittir. Ev kiralanırken depozito verilmişse, kiracının çıkması gereken durumda evi temiz bıraktığı göz önüne alınarak depozitosu geri verilmelidir. Depozitolar üç aylık kira bedelinden yüksek olmamalıdır. Kiracı evi kiraladığı şekilde teslim etmek zorunda değildir. Zaman faktörü göz önünde bulundurulmalıdır. Evin eskiyen ve yıpranan bölümlerinden kiracı sorumlu tutulamaz. Eğer kiracı kentsel dönüşümden dolayı evden çıkmak zorunda kalırsa önceden haber verilmesi gerekir.
Kiracının Sorumlulukları
Kiracıların belirli sorumlulukları yerine getirmesi getirir. Kiracının en temel sorumluluğu, kira bedelini düzenli olarak ödemesidir. Kira kontratında belirlenmiş bir tarih yok ise kira ödemeleri her ayın sonunda yapılabilir. Kiracı ödemelere dikkat etmediği durumda mülk sahibi tarafından kontrat fesih edilebilir. Kira kontratının bir kısmının ya da belli bir oranının değiştirilmesi ev sahibinin hakkıdır. Kiracı kira sözleşmesinde yer alan maddelere dokunma hakkına sahip değildir.
Ev Sahibinin Hakları
Mülkün kiralandığı kişi ya da kişiler ile yapılan kira sözleşmesi, kiracıya olduğu kadar ev sahibine de belirli haklar verir. Kontrat bulunmadığı durumda da ev sahibi ve kiracı belli haklara sahiptir. Ev sahibi, kira sözleşmesine göre belirlenmiş oranda zam yapma hakkına sahiptir. Kiracı, kira zammını kabul etmediği durumda ev sahibi kiracıyı sözleşme bitiminde evden çıkarma hakkına sahiptir. Kiracı evden çıkmak istemez ise yapılan zammı kabul etmek durumundadır.
Kiralanan mülk; kendisi, eşi, oğlu, torunu gibi bakmakla yükümlü bir diğer kişiye gerekli ise ev sahibi durumu kiracıya ileterek evden çıkmasını isteme hakkına sahiptir. Ev sahibi kiralık olan evi satma hakkına sahiptir. Ev sahibi kiracıyı bilgilendirerek evi üçüncü şahıslara gösterebilir. Altı ay öncesinden kiracıya bu satış durumu belirtilerek evden çıkması istenmelidir. Kiracının eve dikkatli davranmaması ve diğer komşular ile kötü anlaşması durumunda ev sahibi kiracının evden çıkmasını isteyebilir.
Bu tip durumlarda ev sahibi bir ay öncesinde kiracıya bilgi vererek çıkmasını istemelidir. Kiracı, kirayı ödemediği durumda ev sahibi uyarı yazısı oluşturarak otuz gün içerisinde borcun ödenmesini talep eder. Borç ödenmez ise ev sahibi kontratı fesih etme hakkına sahiptir. Ev sahibi kiraladığı evi verdiği gibi geri alma hakkına sahiptir. Yalnız burada zaman faktörünü göz önünde bulundurmak gerekiyor. Zamanla yıpranmaların dışında ev aynen teslim edilmelidir. Ev sahibi üç kira bedelini geçmeyecek miktarda depozito isteme hakkına sahiptir. Sözleşme bitiminde kiracı eve zarar vermiş ise ev sahibi alınan depozitoyu hasarların giderilmesi için kullanabilir.
Mülk Sahibi Kiracıyı Nasıl Evden Çıkarabilir?
Mülk sahiplerinin hakları arasında kiracıyı istediği zaman evden çıkarma bulunmaz. Ev sahipleri, kira kontratı devam ettiği sürece kiracıyı istediği zaman evden çıkarma hakkına sahip değildir. Ev sahibinin haklı gerekçeleri varsa kiracıya ihtarname çekilmelidir. Evden sahibinin kiracıyı evden çıkarmak için haklı gerekçeleri olmalıdır. Bu durumlarda ev sahibi önceden kiracıya ihtarname çekerek durumu bildirmelidir.
Kiracıyı evden çıkarmak için şartlar; kiracının kira sözleşmesinde yer alan kira bedelini düzenli olarak ödememesi, kira sözleşmesinin süresinin dolması ve yenilenmemesi, kiralanan mülkün ev sahibine ya da ev sahibinin bakmakla yükümlü olduğu bir başka kişiye lazım olması, kentsel dönüşümden dolayı binanın yıkılacak olması, kiracının mülkü dikkatli kullanmaması ya da diğer komşular ile anlaşamaması gibi durumlar gösterilebilir.
Kiracı ve Mülk Sahipleri Arasında Çıkan Çatışmaların Çözümleri
Kiracılar ve mülk sahipleri arasında her ne kadar sorun oluşması istenmese de birçok sorun ile karşılaşılabilir. Bu sorunlar kiracıdan kaynakladığı gibi ev sahibinden de kaynaklanabilir. Kiracının kirayı ödememesi durumunda ev sahibi ihtarname göndererek kiracının çıkmasını isteyebilir ve ödenmeyen kiraların ödenmesini talep edebilir. Kiracı kirayı ödemediği durumda ev sahibi icraya başvurabilir. İcra ile kira bedeli karşılanmaz ise ev sahibi hapis hakkını kullanabilir. Bu davalar sonuçlandığında kiracı kirayı ödemez ve mal kaçırır ise cezai sorumluluk oluşur.
