Herhangi bir arazinin belirli bir parçasının ya da üzerine inşa edilmiş olan bağımsız bir bölümün malikini gösteren ve Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından verilen yasal belgeye tapu senedi denilir. Aksi kanıtlanana kadar yasal bir belge olarak kabul edilen tapu evrakı hem daimi hem de müstakil haklar için düzenlenebilir. Tapu evrakında mülkiyet, sahiplik ve düzenlenmiş olduğu mülk ile ilgili kısa bilgiler yer alır.
Ülkemizde arsaların ve yapı işlemlerinin kayıtları, Tapu ve Kadastro Dairesi başta olmak kaydıyla; Belediyeler ve belediyelerin olmadığı yerlerde Bayındırlık Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir. Genel bütçe içerisinde ayrı bütçeli bir kamu kuruluşu olan Tapu ve Kadastro Müdürlüğü; taşınmaz mallara ilişkin her türlü kayıt (tescil), kadastro ve yenileme işlemlerini yürürlükte bulunan mevzuata uygun olacak şekilde gerçekleştirir. Tapu sicillerini ve kadastral topografik haritaları düzenleyip uygular.
Söz konusu taşınmaz mal tek bir şahsa ya da birden fazla şahsa ait olabilir. Taşınmazın tek bir şahsa ait olması durumuna tam (müstakil) mülkiyet denilir. Eğer taşınmaz tek bir şahıs yerine birden fazla şahsa aitse toplu mülkiyet olarak adlandırılır. Tapu evrakında hisseli olarak bulunmak, hisseli taşınmazlarda hissedarların belirli bir yeri olmadığından riskli bir durum haline gelebilir. Her hissedar taşınmazın her kısmına ortaktır ve doğrudan “şu kısım benim” şeklinde bir hak iddiasında bulunamaz. Bununla birlikte noter aracılığı ile anlaşılıp yerlerin belirlenmesi ve noter anlaşmasının tapu siciline şerh ettirilmesi durumu söz konusu olabilir. İmar durumunun uygunluğunun belirlenmesi yani belediye tarafından izin verilmesi durumunda haritaya bağlayıp yerlerini tamamen ayırabilecekleri gibi müstakil tapu da alabilirler.
Kat mülkiyetine geçişi yapılan her bir apartman dairesinin ya da villanın ayrı bir taşınmaz yani ayrı birer bağımsız bölüm olduğu kabul edilir. Bu nedenle bağımsız her bir bölüm için ayrı ayrı tapu evrakı düzenlenir. Ayrıca kar irtifakı kurulmuş olan her bir daire için de ayrı bir tapu senedi hazırlanır.
Tapu Çeşitleri Nelerdir?
Bir mülkiyet hakkı belgesi olan tapunun farklı çeşitleri vardır. Üzerinde yapı bulunmaya, imarlı olsa da olmasa da boş parsel olarak tescil edilen gayrimenkuller için Arsa - Tarla Tapusu düzenlenir.
Bina Tapusu (Cins Tahsisi) türündeki tapu evraklarında bağımsız bölüm ve niteliği bulunmamakla birlikte Ana Gayrimenkul niteliği taşır. Gayrimenkul bu tapu ile bir bütün olarak son hali ile tescil edilir. Bölümlere ayrılamamasının yanı sıra satışı da yalnızca bütün olarak ya da bütünün hissesi olarak yapılabilir.
Kat mülkiyeti, herhangi bir apartmanda geçerli bulunan yasaya göre edinilmiş bulunan bağımsız bölüm mülkiyetidir. Kat irtifakı ise inşaatı yapılmakta ya da yapılacak olan yani henüz inşaatı henüz bitmemiş olan arsa üzerinde alınması düşünülen dairenin ya da apartmanın hissesine düşen arsa tapusudur. Kat irtifakı ve kat mülkiyeti olarak düzenlenen tapu evrakları, arsa ve tarla tapularında yer alan bilgilere ve ayrıntılara kıyasla bazı farklılıklar içerir. Bu tapu çeşitlerinde söz konusu dairenin arsa payı, katı ve bağımsız bölüm numarası gibi detayların olması gerekir. Aksi takdirde söz konusu taşınmaz üzerinde henüz bir kat irtifakının kurulmadığı ya da kat mülkiyetine geçilmediği kolaylıkla anlaşılabilir.
Tapu evrakları mavi ve pembe olmak üzere iki farklı renkte hazırlanabilir. Söz konusu mülkün projesi içerisinde onaylı bağımsız bölümler bulunduğunu, kullanım alanlarının ve hisselerinin tespit edildiği durumlarda pembe renkli tapu düzenlenir. Mavi renkli tapular da söz konusu mülkün arsa olması durumunda kullanılır. Arsa tapusunda kullanılmakta olan mavi renk arsanın herhangi bir kat mülkiyetinde olmadığının da göstergesi olarak kabul edilir.
Tapu Şerhi Nedir?
Tapuya şerh konulması en basit anlatımı ile mal sahibinin haklarının kısıtlanması için uyarıcı açıklamada bulunulmasıdır. Tapuya şerh konularak, taşınmaz sahibinin aktarım hakkı yasaklanabilir, kısıtlanabilir ya kişisel haklar güçlendirilebilir. Tapu kütüğündeki beyanlar bölümüne işlenen bu uyarıcı açıklama farklı niteliklerde olabilir. Yasal olarak tapu şerhi 5 yıl süre içe geçerli olup süre dolumunda yenilenmesi gerekir.
