Ülkemizde gelir elde eden kişi vergi ödeme yükümlüğüne sahiptir ancak kiralarda bu ödeme gayrimenkul sahibi adına kiracı tarafından gerçekleştirilmektedir. İş yerlerinde kira stopajının nasıl çıkacağı ve stopajın ne zaman ya da hangi bedel üzerinden ödeneceği, beyanname edilmesi gereken tarihe dikkat edilmesi gerekmektedir. Vergi toplama süreci devlet için zorlayıcı ve masraflı bir süreçtir. Bu sürecin daha kolay hale gelebilmesi için devlet stopajı mal sahibinden tahsil etmek yerine mevcutta vergi mükellefi olan iş yeri sahiplerinden almaktadır. Bu noktada kiracı olan iş yeri sahipleri kira stopajı ödemektedir. Stopaj brüt kiranın %20’si olarak hesaplanmaktadır ancak mal sahibinin gerçekte ödemesi gereken gelir vergisi bu orandan daha fazla ya da daha az olabilmektedir. Bu karışıklığın önüne geçilebilmesi için gelir vergisi ve stopaj ödemesi yıl sonunda gerçekleştirilmektedir.
Kimler Stopaj Öder?
Stopaj gerçek kişiler, dernekler ya da vakıflardan kiralanan iş yerleri için geçerlidir. Bu nedenle iş yeri kiralayan bir anonim şirket stopaj yerine KDV ödemektedir. Kiralanmış olan yerin iş yeri olarak kullanılması, stopaj uygulamasının olup olmayacağını belirlemek konusunda belirleyici rol oynamaktadır. Stopaj ödemesi kapsamında ticari amaçla kurulan şirketler, serbest meslek erbabı kişi ve kuruluşlar, kamu iktisadi teşekkülleri, vakıflar ve dernekler bulunmaktadır. Ancak bu kişi ve kuruluşlar sadece ticari ve mesleki faaliyeti doğrultusunda kiraladıkları iş yerleri için stopaj ödemek zorundadır. Ancak kiracının basit usulde vergilendirilmiş olan bir gelir vergisi mükellefleri iş yeri kiraları için stopaj ödememektedir.
Kira Stopaj İadesi
Kiracı tarafından ödenmiş olan stopaj, kiracının gelir vergisi borcuna müteakip ödenmektedir. Bu noktada bir yılda ödenen stopaj miktarı, gayrimenkul sahibinin gelir vergisinden düşülerek kalan miktar gelir vergisi olarak ödenmektedir. Ancak yıllık gelir vergisi miktarı, o yıl ödenen stopajın altında kaldıysa, fazladan ödenmiş olan miktar iade olarak alınabilmektedir. İş yeri sahibi olan kişi ve kuruluşların gelir vergisi ödemesi konusunda gerçek gider ya da götürü gider usullerinden birisini tercih etmesi gerekmektedir. Stopaj ödemelerinde iş yerinin kiralandığı kişi ve kira yapılacak ödemenin net mi yoksa brüt mü olacağına dikkat edilmesi gerekmektedir. Çünkü kira stopajı brüt kiranın %20’i kadardır.
Kira Stopajı Nasıl Hesaplanmaktadır?
Brüt kirası 4000 TL olan stopaj mükellefi bir kişi ya da kuruluş kira bedelinin %20’sine denk gelen 800 TL’yi vergi dairesine kira stopajı olarak, kalan 3200 TL’yi de gayrimenkul sahibine kira bedeli olarak ödemektedir. Kira kontratında brüt kira bedeli bilgisinin yer almadığı durumlarda ilk olarak net kira bedeli üzerinden gayrimenkulün brüt kira bedelinin belirlenmesi gerekmektedir. Belirlenen brüt kira bedelinin %20’si stopaj olarak kabul edilmektedir. Brüt kira bedeli hesaplanırken gayrimenkulün net kira bedeli 1.25 ile çarpılmaktadır. Net kira bedeli 3000 TL olan bir iş yeri için stopaj hesaplaması yapıldığında 1.25 ile çarpılarak 3750 TL’lik brüt kira hesaplanmaktadır. Daha sonra 3750 TL’lik brüt kiranın %20’sine tekabül eden 750 TL’lik stopaj ödemesi gerçekleştirilmektedir.
Stopaj Ödemelerinin Amacı Nedir?
Stopaj sayesinde devlet vergi gelirlerini çok daha hızlı bir şekilde tahsil edebilmektedir. Çünkü verginin tahsil süresinin uzaması ile beraber enflasyon nedeniyle kayıp meydana gelmektedir. Bu nedenle vergi ne kadar çabuk tahsil edilirse yaşanan kayıp da o kadar az olmaktadır. Ayrıca gelir vergilerinin toplaması için ihtiyaç duyulan maliyetler de düşürülmektedir. Stopaj ile vergi tahsilatı daha güvenli hale gelmektedir ve bu şekilde vergide kayıp yaşanmamaktadır.
