Yapıların su ile ilişkisi onun ömrünü etkilemektedir. Gerek, bina içerisindeki temiz su ve atık suların bina içerisinde dolanım sırasındaki olumsuz etkileri, gerek de yağmur sularının çatı ve balkondan uzaklaştırılırken yaptığı etkiler yapılarda birçok sıkıntıya sebep olmaktadır.
Binaların sıhhi tesisatlarından kaynaklanan olumsuz etkilere karşı birçok tedbir alınarak önlerine geçilebilmektedir. Bina sıhhi tesisatlarından kaynaklanan kaçaklar kendilerini en kısa sürede belli ettiğinden bu işlere yeterli önlem alınmaktadır. Yapıların, zemin suları nedeniyle etkilenmesi birçok inşaatta önemsenmemekte veya gelişi güzel çözümler ile üstün körü uygulamalar yapılmaktadır.
Bina Drenajı Nasıl Yapılmalıdır ?
Dış drenaj, yapılara dışarıdan gelebilecek su sızıntılarını engellemek için yapılan drenaj çeşididir. Bu drenaj çeşidine, bina çevresine uygulandığı için çevre drenajı da denilmektedir.
Drenaj yapmaya başlamadan önce zemin cinsi ve mevsimsel su seviyelerini bilmek gereklidir. Bu bilgilere göre drenaj borusu çapı ve yeri seçilmelidir. Yeni yapılacak binalarda temel alt seviyesinden 20-30 cm aşağıda drenaj hattının projelendirilmesi doğru bir çözüm olarak kabul edilmektedir.
Uygulamada çoğunlukla bu iş için üretilmiş delikli borular kullanılmaktadır. Drenaj sistemi, drenaj borusu, keçe ve kırmataş malzemelerinden oluşmaktadır. Yeni yapılarda, temel için grobeton dökmeden önce drenaj hattını tamamlamak gereklidir. Hafriyat yapılmış sahada traktör kepçe ile drenaj kazısı temel alt kotundan daha aşağıda bir seviyede olacak şekilde yapılır. Drenaj kazısı başlangıç noktası ve bitiş noktası, şehir yağmur suyu hattının güzergâhına göre belirlenir. Drenaj kazısı yapılıp, kazı içerisi temizlendikten sonra kırmataş ile kazı yapılan çukurun alt kısmı 15-20 cm kadar doldurulur. Daha sonra bu alana keçe serilir, keçenin üzeri 5 cm kadar mıcır ile kapatıldıktan sonra, drenaj borusu yerleştirilir. Borunun üzerini 5-10 cm kapanacak şekilde mıcır ile kapatılır. Daha sonra serilen keçenin iki ucu birleştirilerek mıcırın üzeri kapatılır. Bu şekilde keçe tamamen drenaj borusu etrafında sarılmış olur. En son olarak 10-15 cm daha drenaj çukuru mıcır ile doldurularak işlem tamamlanır.
Kullanılan mıcır boyutu bir filtre malzemesi oluşturmaya uygun olmalı, sistemi su ile gelecek siltten korumalıdır. Mıcır dağıtımı iş makineleri ile yapılabilir, fakat en son düzenlemeler mutlaka insan gücü ile yapılmalıdır. Sağlıklı bir drenaj yapabilmek için temel kotunun altına inmek gereklidir. Drenaj sistemi üzerine filtre tabakası serildikten sonra geçirimli bir toprak tabakası ile dolgu yapılması gereklidir. Yağmur sularının hızlıca drenaj sistemine ulaşması için ise drenaj plakalarının kullanılması sistemin daha güzel işlemesini sağlamaktadır.
Drenaj sistemi, yapı temelinden en az 50 cm aşağıda yapılmalıdır. Drenaj sistemi yapı etrafında dolandırıldıktan sonra drenaj rögarına bağlanmalı, oradan toplanan yeraltı suları şehir yağmur suyu hattına bağlanmalıdır.
Drenaj Yapım Hataları
Çok küçük çapta seçilen drenaj borusu yoğun yağış zamanlarında yeterli suyu rögara taşıyamayacaktır. Bu sebeple boru çapı drenaj hattının uzunluğuna ve bölge yeraltı suyu kapasitesine göre seçilmelidir.
Seçilen drenaj borusu, üzerine gelen mıcır ve dolgu yükünü kaldıracak mukavemet özelliklerine sahip olmalıdır. İnce çeperli drenaj boruları ilk yüklenmede ezilerek sistemin bozulmasına neden olacaktır.
Yan dolgu yüksekliği fazla olduğu durumlarda bir kotta drenaj hattı yeterli olmayacaktır.5-6 metreyi geçen yan dolguların olduğu durumlarda bir tanesi temel alt seviyesinde olmak üzere yüksekliğe bağlı olarak birden fazla kotta drenaj hattı yapılmalıdır. Drenaj sistemi olması, yapı perde su izolasyonunun olmamasını gerektirmez, her ikisi ayrı işlemlerdir. Drenaj üzeri dolgular ve filtre tabakalar kademeler halinde yapılmalıdır.
Drenaj borusu etrafına çevrelenen keçeler, sistemin dışarıdan gelen malzemeler ile dolmasını engellemek amacı ile kullanılmaktadır. Keçe olmadığı durumlarda, drenaj içerisine giren su ile birlikte, toprak parçacıkları da boru içerisine girip boru faydalı çapını küçültecektir.
Drenaj rögarı ayrı bir rögar olarak yapılmalıdır. Atık su rögarına drenaj bağlanması çok yanlış bir uygulamadır. Atık su rögarı ve drenaj rögarı ayrı ayrı yapılmalıdır. Bina cepheleri fazla büyükse birden fazla rögar yapılmalıdır. Drenaj sistemi sayesinde zemin içerisinde bulunan suyun etkilerinden yapı korunmuş olacaktır. Betonarme elemanların içerisindeki donatıların korozyona uğraması engellenecek, yapı bodrumlarında oluşacak nem ve küflenmeden kaçınılmış olacaktır. Drenaj olmayan bir yapıda yapının bir bölümünün tamamen su etkileri içerisinde kaldığı unutulmamalıdır. Yapının tüm maliyeti içerisinde çok cüzü bir yer tutan drenaj işleri mutlaka yapılmalıdır.
